Sport of spel?
Is Klootschieten nou een sport of een spel?
Dit is afhankelijk van op welk niveau deze wordt gespeeld.
Op recreatief niveau kan het worden gezien als spel. Echter worden er ook competities gehouden en nationale- en internationale kampioenschappen. In dat geval mag er echt wel worden gesproken van een sport.
Klootschieten is misschien wel de oudste sport die er in ons land bestaat. Het wordt al beoefend sinds de dertiende eeuw. In 1392 wordt in de Haarlemmerhout de eerste klootschietbaan aangelegd. Rond 1500 was de sport in heel Nederland populair.
In Nederland wordt dit volksspel vooral in Overijssel, Drenthe en de Achterhoek beoefend als georganiseerde sport. In de geschiedschrijving over Scheveningen wordt aangegeven dat in deze kustplaats in de 17e en 18e eeuw dit spel óók werd beoefend.
De traditionele Twentse benaming kloatscheet’n heeft al vele jaren als modern Nederlands equivalent: ‘kogelwerpen’. In meerdere steden en dorpen in Twente bestaan kogelwerpverenigingen. De overkoepelende organisaties is de Nederlandse Klootschietbond.
De Nederlands’n Kloatscheeters Bond – afgekort N.K.B. – werd op 20 juli 1931 in Ootmarsum opgericht onder de benaming O.D.A., welke naam toentertijd de nadruk moest leggen op de toe te passen werpmethode, namelijk OnDerArms.
Naamswijzigingen volgden op 25 oktober 1936 tijdens een vergadering in Denekamp – het werd toen T.K.B. (Twentse Klootschieters Bond) – en op 18 september 1967, toen men in Oldenzaal, waar de Bond toen was gevestigd, het besluit nam de naam te veranderen in N.K.B.
Vanaf 3 juli 1970 werd officiëel van de Nederlandse Kogelwerp Bond gesproken. Na het samengaan met de Losserse Klootschieters Federatie op 23 april 1993 spreekt met nu van de “Nederlands’n Kloatscheeters Boond”. Volgens het Bijvoegsel van de Nederlandse Staatscourant d.d. 11 oktober 1962 nr. 198 verkregen de statuten Koninklijke goedkeuring.
De bij de N.K.B. aangesloten verenigingen zijn bij een afdeling (of Distrikt) ingedeeld en elke Afdeling heeft haar bestuur, dat weer verantwoording verschuldigd is aan het Bondsbestuur. Laatstgenoemd Bestuur wordt gevormd door 7 personen, zoveel mogelijk verdeeld over de diverse afdelingen of regio’s. De huidige Bond heeft nog steeds haar domicilie in Oldenzaal en is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder nummer 40073246.
Kloatscheet’n is een spel, dat zich naast (top)sport ook uitstekend leent als recreatiesport voor zowel man als vrouw, voor jong en oud.
De kloot dient men zover mogelijk (inclusief uitrollen) weg te gooien op een van te voren uitgezet parcours. Dit is in de meeste gevallen een aaneensluiting van straten. Er is een grote diversiteit van wedstrijden mogelijk. Men kan de sport zowel individueel als in teamverband beoefenen. Het weggooien van de kloot dient onderhands te gebeuren. Middels een zwaai en een korte aanloop wordt er extra snelheid verkregen. Dit noemt men de `losse techniek`. In bepaalde delen van Twente gebruikt men echter de zg. slingertechniek. Door een volledige rotatie van de arm wordt er extra snelheid verkregen. Met name wedstrijden op zg. veldbanen (speciaal aangelegde (gras)banen van zo’n kilometer lang) is men met deze spectaculaire techniek in het voordeel. Het derde onderdeel is het zg. zetten. Hierbij is het de bedoeling om de kloot zover mogelijk weg te gooien, daar alleen de afstand welke door de lucht wordt afgelegd meetelt. Met name een aantal Duitsers zijn gespecialiseerd in dit onderdeel. Een kloot van 475 gram wordt ongeveer 100 m ver weggegooid.
Het bestaat – zoals de benaming reeds aangeeft – uit het werpen met een (ronde houten met lood verzwaarde) kloat over een zo groot mogelijke afstand. Hierbij is de techniek vrij.
Er zijn binnen de sport een 3-tal disciplines. Dit zijn:
- korte baan
- lange baan
- straat
De korte- (of zet-) baan is een speciaal uitgezet terrein, b.v. op een breed gedeelte van een lange baan of op een voetbalveld. De breedte van de baan is in dit geval 1/3 van de baanlengte. Zet men b.v. een baan uit van 90 meter, dan is de uiterste breedte 30 meter (zie tekening).
Gespeeld wordt met een kloat met een minimale omtrek van 16 cm en met een vast gewicht van 225 gram. Doel van een kortebaan-wedstrijd is om een zo groot mogelijke afstand door de lucht af te leggen (vergelijk kogelstoten, discuswerpen e.d.).
Gewoonlijk werpt de speler drie maal achter elkaar, waarvan de verste worp telt. Een schot, dat buiten het afgebakende terrein komt, is ongeldig. Bij elke geldige worp plaatst de scheidsrechter bij de inslag (de plek waar de kloat de grond het eerst raakt) een vlaggetje.
De speler moet de kloat vóór de werplijn wegwerpen. Via een witte of rode vlag geeft de starter aan of de worp al dan niet geldig is. De afstand van de verste worp wordt gemeten met een stalen meetband vanaf de inslag tot aan het midden op de werplijn. Kortebaan- of zetwedstrijden worden zowel persoonlijk als in groepsverband gespeeld. Topspelers werpen bij de voorgeschreven werptechnieken een afstand die ligt tussen de 70 en 90 meter.
Het is uiterst belangrijk dit spel-onderdeel te beheersen, want spelers die op de korte baan uitblinken, doen zulks meestal ook op de lange baan.
Kloatscheet’n wordt in principe gespeeld op een lange- (of veld-) baan. Voor de aanleg van zo’n baan bestaan geen bindende voorschriften. De breedte variëert van 10 tot 15 meter en de lengte schommelt meestal tussen de 500 en 1000 meter. Bij voorkeur wordt een baan aangelegd op een geaccidenteerd terrein met natuurlijke hindernissen.
De speelruimte op de baan wordt aangegeven door de baan aan weerszijden te markeren door middel van (afstands)paaltjes of vlaggetjes, tenzij er een natuurlijke afscheiding is b.v. een sloot of begroeiing. Start- en keerlijnen zijn duidelijk aangegeven.
Bij elke baan behoort een baanreglement, dat door de Bond is goedgekeurd. Er is ook een algemeen baanreglement met de minimale wensen van aanleg.
Bij het onderdeel straat gelden ongeveer dezelfde regels als bij veld, alleen bestaat het parcours uit een gewone (verharde) weg en is de kloot zwaarder. Volgens de verkeerswetgeving is het verboden op de rijbaan te spelen, maar op rustige buitenwegen wordt het informele klootschieten over de straat oogluikend toegelaten. Voor de meer officiële evenementen kan men een vergunning aanvragen.
Belangrijk bij dit onderdeel is de kloot op het midden van de weg te houden, omdat de plattelandswegen meestal bolvormig zijn (de weg loopt af naar de zijkanten). Indien de kloot niet het midden van de weg houdt, rolt hij gauw van de weg en remt dan snel af in de berm of sloot.
Anders is dat als de weg een bocht maakt. Een behendige speler zal dan iets opzij van het midden werpen, zodat de kloot vanzelf de bocht volgt. Zelfs bij een flauwe S-bocht kan dit lukken: de kloot moet dan tussen de twee bochten over de rug van de weg rollen.
Groepen klootschieters hebben steeds een schepnet of een soort hark bij zich om de kloot uit de sloot te kunnen vissen. Raakt de kloot van de weg, dan mag hij ter hoogte van de plek waar de kloot stil komt te liggen terug op het wegdek gelegd worden om vanaf dat punt bij de volgende beurt verder te spelen.
Alhoewel bij wedstrijden sportkleding niet offciëel verplicht is gesteld, is het aan te bevelen om gemakkelijk zittende, bewegingsvrije kleding te dragen.
Over het algemeen voorziet een vereniging zijn leden van een verenigingstenue.
Bij kloatscheet’n zijn diverse soorten sportschoenen in gebruik. Meestal wordt het schoeisel aan de conditie van het speelterrein aangepast. Schoenen met noppen (voetbalschoenen) zijn voor de meeste banen geschikt.
Er wordt gespeeld met ronde houten kloaten, die een omtrek hebben van minimaal 16 cm. Deze wordt 3 maal haaks op elkaar doorboord en de aldus ontstane gaten, welke voor één kloat dezelfde diameter moeten hebben, worden met lood gevuld. Aangezien de doorsnede van de loodvulling niet aan een bepaling is gebonden, kunnen er gewichtsverschillen ontstaan. Konische loodvullingen, kloaten met doorboringen van ongelijke dikte (een zgn. trekkloat) etc. zijn niet toegestaan.
Houtsoorten
Kloot: een ronde en vaak houten bal. Loodrecht van drie zijden doorboord en gevuld met lood. Met dit laatste wordt het gewicht van de kloot bepaald, dit ligt tussen de 250 en 950 gram.
Voor het maken van een kloat zijn meerdere houtsoorten geschikt o.a. eiken- of beukenhout, hout van vruchtbomen, hulst enz. Ook buitenlands hardhout wordt gebruikt, maar dit is niet voor elke baan aan te bevelen.
Het is erg persoonlijk welke afmeting en met welk gewicht er door een speler wordt gegooid. Gewoonlijk wordt op een lange baan een kloat gebruikt met een gemiddelde doorsnee van ± 8 cm. en met een gewicht variërend van 300 tot 400 gram.
